Nie ma dokładnych ustaleń, co do erygowania parafii w Ćmińsku, ale na pewno istniała ona już w XVII wieku, gdyż w latach 1646-1649 zbudowano kościół, ufundowany przez Włocha Bernarda Servallego.

Pierwszy zapis o miejscowości pochodzi z roku 1452 r. – biskup krakowski Zbigniew Oleśnicki dokonał lokacji wsi na prawie średzkim czyli niemieckim. Ćmińsk, podobnie jak przyległe doń osady, słynął z lokalizacji w nim dymarek – średniowiecznych fabryk żelaza.

Fundowany przez Włochów

Rodzina Servallich, reprezentowana przez braci Piotra i Bernarda, otrzymała w dzierżawę dobra biskupie Uljan vulgo Ćmińsko – z obowiązkiem wystawienia kościoła, i to z palonej cegły. Servalli z obowiązku się wywiązał, ale wybrał inne miejsce, niż uprzednio planowany Zgorek (obecny cmentarz grzebalny). Kościół był konsekrowany przez bp. Andrzeja Trzebickiego z Krakowa w 1658 r.

Kościół został wzniesiony z polnego kamienia, a prezbiterium z cegły. W starszej części świątynia jest późnorenesansowa, prezbiterium jednoprzęsłowe, zamknięte półkoliście. Bryła kościoła ulegała przekształceniom podczas rozbudowy w latach 1914-1922. Wówczas w 1922 r. odbyła się ponowna konsekracja kościoła – przez sufragana sandomierskiego bpa Pawła Kubickiego.

W kościele

Kościół jest orientowany, wejście główne ma od strony zachodniej, wieżyczka z sygnaturką o późnobarokowej sylwetce dopełnia całości. Zewnętrzne ściany kościoła opasują szkarpy.

We wnętrzu – 3 ołtarze: główny z obrazem Trójcy Świętej (na zasuwie Serce Pana Jezusa, w górze Matka Boska; ołtarz wykonano w Radomiu na pocz. XX wieku). Wczesnobarokowe ołtarze boczne przedstawiają stygmatyzację św. Franciszka oraz ikonę Matki Bożej (na wzór Salus Populi Romani), ozdobioną trzema polskimi orderami. Po obu stronach ołtarza głównego – marmurowe nagrobki braci Servallich.

W latach powojennych założono witraże w starej części, zaś w latach 1965-1967 w nawie – została wykonana polichromia wg projektu Barbary Pawłowskiej z Warszawy, w stylu tzw. starochrześcijańskim (to m.in. Droga Krzyżowa i sceny ewangeliczne).

Czy wiesz, że…

Nazwa „Ćmińsk” (dawniej Ćmińsko) pochodzi od cechy klimatu z charakterystyczną i częstą tutaj mgłą i dymnymi oparami – in. zw. ćmą, ćmokiem

Fundatorzy kościoła – bracia Bernard i Piotr Servalli – spoczywają w podziemnych kryptach

Tradycja szkaplerza datuje się od czasów fundatorów kościoła w XVII w., podobnie jak miejscowy kult Matki Bożej Szkaplerznej. Ks. Jan Wiśniewski w swej historycznej monografii regionu podaje, że „Bractwo Szkaplerza św. zaprowadzono 8 września 1669 r. staraniem Piotra Servallego (…). Dla tego bractwa Servallowie zapisali 6000 zł ulokowanych na kamienicy zw. ‘Włoska’ w Krakowie (…).” Przez wieki utrzymywała się tradycja pieszych pielgrzymek na odpust MB Szkaplerznej.

Przy drodze do kościoła – figura św. Jana Nepomucena z 1779 r. fundacji włościanina M. Wierzchowskiego, a naprzeciw – nowa figura Chrystusa Króla – wotum parafii w roku 2000.

W Słowniku Geograficznym Królestwa Polskiego podano, że w roku 1827 w Ćmińsku było 64 domów i 398 mieszkańców, natomiast parafia Ćmińska liczyła 1300 dusz.

Odpusty:

Niedziela Trójcy Świętej
MB Szkaplerznej – 16 lipca